Navyandhra tho na nadaka - challenges in the division of Employees

షెడ్యూల్డు 10 సంస్థలన్నిటిపై మా హక్కు గురించి మేము పోరాడినందువల్ల రెండు ప్రభుత్వాల మధ్య తీవ్ర వైషమ్యాలు తలెత్తాయి -"నవ్యాంధ్ర తో న నడక" 

4. సంస్థలు, ఉద్యోగుల విభజనలో సవాళ్లు

ఆంధ్ర ప్రదేశ్ విభజన అనేది విచిత్రమైనది. ఇతర రాష్ట్రాల్లో ప్రత్యేక రాష్ట్రం కోసం ఉద్యమించిన వారు రాజధానికి దూరంగా ఉన్నారు. ఛత్తీస్ ఘడ్, ఉత్తరాఖండ్, జార్ఖండ్ రాష్ట్రాలు కావాలని ఉద్యమించిన ప్రాంతాల్లో సమైక్య రాష్ట్ర రాజధానులు లేవు. అవి తమ నూతన రాజధానులను, అందులో కొత్త సంస్థలను ఏర్పర్చుకోవాల్సి వచ్చింది. వాటికి పాత రాజధానుల్లోని సంస్థల్లో వాటాలను అడిగే అవకాశం లేకుండా పోయింది. విభజించడమే మహా ప్రసాదంగా భావించి, వారి ప్రాంతాలకు వెళ్లిపోయి పనులు ప్రారంభించుకున్నారు. ఉమ్మడి రాజధానిలో వాటా అడగలేదు, కేంద్రం ఇవ్వనూ లేదు.

ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో రాజధాని ఉన్న ప్రాంతం నుంచి విభజన కోసం ఉద్యమం ప్రారంభమైంది. కనుక కొత్త ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాజధాని నుంచి దూరంగా వెళ్లి పోవాల్సి వచ్చింది. అందువల్లే రాజధానిలో ఉన్న సంస్థల్లో వాటా కోసం అడగాల్సిన అవసరం ఏర్పడింది. ‘మమ్మల్ని మీరు వెళ్లిపొమ్మన్నారు. మా వాటా మాకివ్వండి. మేము వెళ్లిపోతాం..’ అన్నది మా వైఖరి. దీన్ని ఎలా సాధించుకుంటాం.. ? వీటికి సంబంధించి పునర్వ్యవస్థీకరణ చట్టంలో షెడ్యూలు 9, షెడ్యూలు 10 ని చేర్చారు. షెడ్యూలు 9 వాణిజ్య సంస్థలు, కార్పొరేషన్లకు సంబంధించింది. షెడ్యూలు 10 అధికంగా యూనివర్సిటీలు, శిక్షణా సంస్థలకు సంబంధించింది. షెడ్యూలు 10లో కొన్ని అర్థం పర్థం లేని వాటిని కూడా అశాస్త్రీయంగా చేర్చారు.

 స్టేట్ ఎన్నికల సంఘం, ఏపీ వెనుకబడిన వర్గాల కమిషన్, ఏపీ మహిళా కమిషన్ లను షెడ్యూలు 10లో చేర్చాల్సిన అవసరం లేదు. ఇవి చాలదన్నట్లు మరి కొన్ని సంస్థలను కూడా ఈ షెడ్యూల్‌లో అనవసరంగా చేర్చారు. నిజానికి ఇలాంటి సంస్థలు షెడ్యూల్ 10లో చేర్చదగ్గవి కావు. 9వ షెడ్యూలులో ఉన్న సంస్థలు మాత్రం జిల్లాల్లో ఉన్న సంస్థల యూనిట్లు ఏ రాష్ట్రంలో ఉంటే ఆ రాష్ట్రానికి చెందాలని నిర్ణయించారు. రాజధానిలో ఉన్న కేంద్ర కార్యాలయాలను జనాభా నిష్పత్తి ప్రకారం అంటే 58:42లో పంచాలి. భవనాలు, ఆస్తులు, సిబ్బందిని ఈ నిష్పత్తి లో విభజించాల్సి ఉన్నది. కాని కేంద్ర కార్యాలయ నిర్వచనం ఏమిటన్న అంశంపై వివాదాలు నెలకొన్నాయి. 

ఇక 10వ షెడ్యూలు సంస్థల విషయంలో హైదరాబాద్‌లో కేంద్ర కార్యాలయాలు ఉన్న సంస్థలు తమ భూభాగంలో ఉన్నందువల్ల తమవేనని, వాటి సౌకర్యాలను పరస్పరం చర్చించుకుని కల్పిస్తామని తెలంగాణ చెప్పింది. గతంలో హోంమంత్రిత్వ శాఖలో అదనపు కార్యదర్శిగా పనిచేసి, బిల్లును రూపొందించిన తెలంగాణ ఛీఫ్ సెక్రటరీ కూడా తెలంగాణలో ఉన్న సంస్థలు వాటి కార్పస్ నిధితో సహా తెలంగాణవేనని స్పష్టీకరించారు. అందుకు ఆయన సెక్షన్ 75ను ఉదహరించారు. అయితే సెక్షన్ 75 కేవలం సేవల కల్పనకే కాని, సంస్థల యాజమాన్యానికి సంబంధించింది కాదని, సంస్థల యాజమాన్యం గురించి చట్టం పార్ట్ VI లో పేర్కొన్నారని ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వం వాదించింది.

పార్ట్ VI లో ప్రభుత్వ ఆస్తులు, అప్పుల గురించి ప్రస్తావించిన విషయాన్ని తెలిపింది. ఈ రెండు పరస్పరభిన్న వాదనల వల్ల సమస్యను సామరస్యంగా పరిష్కరించుకునే అవకాశం కనపడలేదు. పలు సంస్థలు హైదరాబాద్‌లో ఉన్నందువల్ల తెలంగాణ ప్రభుత్వం వాటిని స్వాధీనపరుచుకుని అవన్నీ తమవేనన్నట్లుగా వ్యవహరించింది. ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో ఉన్న సంస్థలు ఏపీ ప్రభుత్వ పర్యవేక్షణలో నడుస్తున్నందువల్ల వాటి గురించి తెలంగాణ ప్రభుత్వం ఏమీ మాట్లాడలేదు. షెడ్యూల్డు 10 సంస్థలన్నిటిపై మా హక్కు గురించి మేము పోరాడినందువల్ల రెండు ప్రభుత్వాల మధ్య తీవ్ర వైషమ్యాలు తలెత్తాయి.

జాతీయ పర్యాటక, ఆతిథ్య నిర్వహణ సంస్థ (ఎన్ఐటిహెచ్ఎం)తో ఈ వివాదం మొదలైంది. సమైక్య ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో పర్యాటక కార్యదర్శిగా చందనాఖాన్ ఈ సంస్థ ప్రత్యేక ఛీఫ్ సెక్రటరీ, చైర్మన్ హోదాలో తన కార్యాలయానికి వెళ్లారు. అప్పటికి ఆంధ్రప్రదేశ్‌కు ఆమెను అలాట్ చేశారు. ఆమెను కార్యాలయంలోకి వెళ్లనీకుండా తెలంగాణ ప్రభుత్వం గట్టి పోలీసు బందోబస్తును ఏర్పాటు చేసింది. తనను లోపలికి రానివ్వకపోవడంతో ఆమె తీవ్ర నిరసన తెలిపి తన కార్యాలయం ఎదుట రోడ్డుపైనే బోర్డు సమావేశాన్ని నిర్వహించారు. తన చుట్టూ పోలీసులు బలంగా మోహరించినా ఆమె చెక్కు చెదరకుండా కార్యదీక్షను ప్రదర్శించారు. అయితే ఇతర సంస్థల అధికారులు మాత్రం పోలీసులతో ఢీకొనడానికి ముందుకు రాలేదు. జాతీయ నిర్మాణ అకాడమీ కార్యాలయంలో తన పని తాను చేసుకొమ్మని నేను ప్రిన్సిపల్ సెక్రటరీ, ఆ సంస్థ డైరెక్టర్ బి. శ్యాం బాబు ను కోరాను. ఆయన ను కూడా సంస్థలోనికి రాకుండా తెలంగాణ పోలీసులు అడ్డుకున్నారు.

కేంద్ర హోంసెక్రటరీ ఆధ్వర్యంలో జరిగిన పలు సమావేశాల్లో రెండు రాష్ట్రాల ఛీఫ్ సెక్రటరీల మధ్య తీవ్ర వాగ్వివాదాలు జరిగాయి. హైదరాబాద్‌లో ఉన్న సంస్థల హోదాను సెక్షన్ 75 మాత్రమే నిర్ణయిస్తుందని, ఆంధ్రప్రదేశ్ అనవసరంగా తగాదాలు సృష్టిస్తున్నదని తెలంగాణ ఛీఫ్ సెక్రటరీ రాజీవ్ శర్మ గట్టిగా వాదించారు. ఎలాంటి పరిష్కారం రాకపోవడంతో సమస్యలు త్రిశంకు స్వర్గంలో వేళ్లాడుతూ కనిపించాయి. ఒకరోజు షెడ్యూల్డు 10 పరిధిలోకి వచ్చే ఏపీ స్టేట్ రిమోట్ అప్లికేషన్ సెంటర్ ను తెలంగాణ కు చెందిన అధికారులు స్వాధీనపరుచుకునేందుకు ప్రయత్నిస్తున్నారని నాకు తెలిసింది. ఈ సంస్థకు అటవీ విభాగానికి చెందిన అధికారి ఒకరు ఆంధ్రప్రదేశ్ తరఫున పనిచేస్తున్నారు.

ఈ సంస్థ కార్పస్ లో ఉన్న రూ. 30 కోట్లపై తెలంగాణ ప్రభుత్వం దృష్టి సారించినట్లు నాకు సమాచారం అందింది. ఈ మొత్తం తమకు రావాలని తెలంగాణ ప్రభుత్వం ఆశిస్తే జనాభా ప్రాతిపదికన పంచుకోవడానికి మేము సిద్ధమని ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వం తెలిపింది. కాని ఈ సంస్థనూ, కార్పస్‌ను స్వాధీనపరుచుకోవాలని తెలంగాణ ప్రభుత్వం ప్రయత్నిస్తున్నదని నాకు తెలియడంతో ఎవరికీ తెలియకుండా విజయవాడలోని ఏదో ఒక బ్యాంకుకు నిధిని మళ్లించాల్సిందిగా ఆ సంస్థ అధికారికి చెప్పాను. మర్నాడే ఆ అధికారి ఈ మొత్తాన్ని విజయవాడలోని బ్యాంకుకు మళ్ళించారు. ఈ విషయం తెలియడంతో తెలంగాణ ఉద్యోగులు ఆగ్రహోదగ్రులయ్యారు. పోలీసులు రంగంలోకి దిగి అతడిని అరెస్టు చేసేందుకు ఉపక్రమించారు. దీనితో నేను జోక్యం చేసుకుని పోలీసు కమిషనర్‌తో మాట్లాడాల్సి వచ్చింది. ఏ పరిస్థితుల్లో సంస్థ కార్పస్ ను బదిలీ చేయాల్సి వచ్చిందో నేను వివరించాను. ఆ అధికారిపై కేసు పెడితే తీవ్ర పర్యవసానాలుంటాయని హెచ్చరించాను. దీనితో పోలీసులు వెనక్కు తగ్గారు.

అయినప్పటికీ తెలంగాణ ప్రభుత్వం తమ వాదనను మానుకోలేదు. జనాభా నిష్పత్తిలో సంస్థల అస్తులు, అప్పులను పంచుకునేందుకు మేము సిద్ధంగా ఉన్నామని చెప్పినా అది పట్టించుకోలేదు. అంతా తమవేనని స్పష్టీకరించింది. అయినా మేము వెనక్కు తగ్గలేదు. కనీసం రికార్డు కోసం అయినా ఉండాలని ఆంధ్రప్రదేశ్ తరఫున ప్రతి సంస్థలోను అధికారిని నియమించాం. మొదటి రెండు సంఘటనల తర్వాత మాకు తెలంగాణ పోలీసులతో గొడవపడాలని, తెలంగాణ ప్రభుత్వంతో సంఘర్షించాలని ఆసక్తి లేనప్పటికీ ఏపీ హక్కును నిర్ధారించేందుకు అధికారులను నియమించాల్సి వచ్చింది. సెంటర్ ఫర్ గుడ్ గవర్నెన్స్ విషయంలో కూడా ఇలాగే జరిగింది. ఈ సంస్థకు మేము డైరెక్టర్ జనరల్ గా ముఖేశ్‌కుమార్ ను నియమించాము. ఆయన సంస్థ ప్రాంగణంలోకి అడుగుపెట్టనే లేదు కాని ఆయన ఎక్కడ వస్తారోనని తెలంగాణ పోలీసులు గట్టి బందోబస్తు ఏర్పాటు చేశారు. ఈ విషయం తెలుసుకుని మేము నవ్వుకున్నాం.

కొన్ని సంస్థల విషయంలో కోర్టుకు వెళ్లక తప్పలేదు. ఆంధ్రప్రదేశ్ ఉన్నత విద్యామండలి ఖాతాను స్తంభింపచేయాల్సిందిగా తెలంగాణ ప్రభుత్వం బ్యాంకులకు లేఖ రాసింది. దీనితో విద్యామండలిని నడపడం మాకు కష్టమైంది. అప్పుడు కోర్టుకు వెళ్లడం తప్ప మాకు వేరే మార్గం కనపడలేదు. కాని హైకోర్టు తెలంగాణ ప్రభుత్వ వైఖరినే సమర్థించింది. అన్ని ఆస్తులు తెలంగాణ ప్రభుత్వ ఉన్నత విద్యామండలికి చెందుతాయని తీర్పు నిచ్చింది. ఈ తీర్పు ఆధారంగా వారు షెడ్యూల్డు 10లో ఉన్న సంస్థలను తమ నియంత్రణలోకి తీసుకుని తమ సంస్థలుగా నడపడం ప్రారంభించారు. హైకోర్టు తీర్పులో లొసుగు ఉన్నదని మాకు పూర్తి విశ్వాసం ఏర్పడడంతో సుప్రీంకోర్టు తలుపు తట్టాం. అడ్వకేట్ జనరల్ వేణుగోపాల్ ఈ విషయంలో ముఖ్యమైన పాత్ర పోషించారు. చట్టంలోని అన్ని అంశాలను, హైకోర్టు తీర్పును క్షుణ్ణంగా చదివి అవసరమైన అఫిడవిట్లు తయారు చేశారు.

ఈ కేసు మాకు చాలా ముఖ్యమైనది. కేసు ఓడిపోతే కార్పస్ తో పాటు రెండు రాష్ట్రాలనుంచి సేకరించిన ఇతర మొత్తాలను కూడా తెలంగాణకు వదులుకోవాల్సి వస్తుంది. ఉన్నత విద్యా శాఖ ప్రిన్సిపల్ సెక్రటరీ, ఉన్నత విద్యామండలి చైర్మన్, అడ్వకేట్ జనరల్, ప్రభుత్వ కార్యదర్శి ప్రేమ చంద్రారెడ్డిలతో టాస్క్ ఫోర్స్ ఏర్పాటు చేశాను. పదవీ విరమణ చెందిన ఐఏఎస్ అధికారి బాలసుబ్రహ్మణ్యం మాకు ఎంతో సహాయపడ్డారు. ఆయనకు అద్భుతమైన న్యాయపరిజ్ఞానం ఉన్నది. ప్రతి దశలోనూ నేను కేసు పురోగతిని పర్యవేక్షించాను. అందరూ కలిసికట్టుగా పనిచేయడంతో చివరకు సుప్రీంకోర్టులో మా వాదన నెగ్గింది. అయితే కోర్టు తీర్పు వచ్చే నాటికి నేను పదవీ విరమణ చేసి నెలరోజులు దాటింది. ఏపీ ఉన్నత విద్యామండలి ఖాతాలను బ్యాంకులు స్తంభింపచేయడం చట్టప్రకారం అక్రమమని తీర్పునిచ్చిది.

 హైదరాబాద్‌లో ఉన్నంత మాత్రాన ఆంధ్రప్రదేశ్ ఉన్నత విద్యామండలి ఆస్తులను తెలంగాణ ఉన్నత విద్యామండలి స్వాధీనపరచుకునేందుకు ఏ మాత్రం వీలు లేదనిచెప్పింది. హైకోర్టు తీర్పును ప్రక్కన పెట్టింది. ఏపీ ఉన్నత విద్యామండలి తన బ్యాంకు ఖాతాలను నడుపుకోవచ్చునని తెలిపింది. రెండు రాష్ట్రాలు ఒప్పుకుంటే జనాభా ప్రాతిపదికన ఆస్తులు విభజించుకోవాలని, లేకపోతే కేంద్ర ప్రభుత్వం రెండునెలలలోపున కమిటీని ఏర్పర్చి సమస్యను సానుకూలంగా పరిష్కరించుకోవాలని తీర్పు చెప్పింది. ఈ తీర్పుతో షెడ్యూల్డు 10 సంస్థల విషయంలో నేను చేయగలిగింది చేశానన్న తృప్తి మిగిలింది. ఈ విషయంలో కేంద్ర ప్రభుత్వం సుప్రీమ్ కోర్టు తీర్పు ఆధారంగా ఒక నిర్ణయానికి వచ్చి 10వ షెడ్యూలు సంస్థల మూలనిధి (కార్పస్) జనాభా ప్రాతిపదికన రెండు రాష్ట్రాలకు పంచేటట్లు ఆస్తులు సంస్థలు ఏ ప్రాంతంలో ఉంటే ఆ ప్రాంతానికే చెందేటట్లు నిర్ణయించింది. ఈ నిర్ణయం అంగీకరించని ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర ప్రభుత్వం ఈ మధ్య హైకోర్టులో దీనిపై కేసు వేసింది.

షెడ్యూలు 9కి సంబంధించి చరాస్తులు, అప్పులు, బ్యాంకుల విభజనకు సీనియర్ ఐఏఎస్ అధికారి షీలా భిడే నేతృత్వంలో కమిటీని నియమించారు. ఏపీ ట్రాన్స్ కో, ఏపీ జెన్ కో కు చెందిన ఆస్తులు, అప్పుల విభజన రాష్ట్ర విభజనకు ముందే పూర్తయింది. కాని సిబ్బంది విభజనను మాత్రం జూన్ 2 తర్వాత ఏర్పడే రెండు రాష్ట్రాలకు వదిలివేశారు. కేంద్ర హోంసెక్రటరీ సహాయంతో రెండు రాష్ట్రాల ఛీఫ్ సెక్రటరీల కమిటీపై సిబ్బంది విభజనను పూర్తి చేసే బాధ్యతను మోపారు.

సిబ్బంది విభజన విషయంలో కూడా తెలంగాణ, ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వాల వైఖరి వేరువేరుగా ఉంది. చాలా కార్పోరేషన్లలో స్థానిక అభ్యర్థి (Local Candidate) సూత్రాన్ని పాటించలేదని, చాలా మంది ఆంధ్ర ప్రాంతానికి చెందిన వారినే నియమించారని తెలంగాణ ప్రభుత్వం వాదించింది. వారి విషయంలో ప్రాంతీయతను (Nativity) ప్రాతిపదికగా తీసుకోవాలని తెలిపింది. స్థానిక ప్రాతిపదిక (Local Candidate) ప్రభుత్వోద్యోగులకు వర్తిస్తుంది కాని కార్పొరేషన్లలో స్థానికత ప్రాతిపదికను ఎప్పుడూ అనుసరించకూడదని వారు స్పష్టం చేశారు. ఆంధ్ర ప్రాంతానికి చెందిన పలువురు ఇక్కడకు వచ్చి కార్పొరేషన్లలో పనిచేస్తున్నారు. అందువల్ల స్థానిక ప్రాతిపదికగా కాకుండా నేటివిటీ ప్రాతిపదికగా సిబ్బందిని విభజించాలని వారు వాదించారు. మా వాదన ఏమంటే విభజన ఇప్పటినుంచి అమలులోకి వస్తుంది. గతంలో వచ్చిన వారికి nativity ప్రాతిపదికన విభజనను ఎలా వర్తింప చేస్తాం.. అని మేము అడిగాం. ‘మీరు పాత తేదీతో విభజనను అమలు చేయమని కోరుతున్నారు.’ అని అన్నాం. మంచికో, చెడుకో వారికి ఇక్కడ ఉద్యోగాలు వచ్చాయి. వారు ఇక్కడ పనిచేస్తున్నారు. వారిని ఆంధ్రాకు తీసుకుంటే అత్యధికులు ఆంధ్రప్రదేశ్‌కు వస్తారని, వారికి పెద్ద ఎత్తున జీతభత్యాలు చెల్లించాల్సి వచ్చి తడిసి మోపెడవుతుందని దీని వలన ఈ సంస్థలపై ఆర్థిక భారం పెరిగి లాభదాయకంగా నడపలేమని మేము వాదించాము.

జనాభా నిష్పత్తి ప్రాతిపదికగా సిబ్బంది విభజన కూడా జరగాలన్నాం. ఇలా ఎన్నో వాదోపవాదాలు జరిగాయి. చివరకు కమలనాథన్ కమిటీ నిర్దేశించిన స్థానిక ప్రాతిపదికను ఈవిషయంలో కూడా అనుసరించాలని మేము మధ్యేమార్గంగా సూచించాం. ఒకరోజు ఉన్నట్లుండి తెలంగాణ ప్రభుత్వం తెలంగాణ విద్యుత్ సంస్థల్లో పనిచేస్తున్న సిబ్బందిని నేటివిటీ ప్రాతిపదికగా గుర్తించి వారిని రిలీవ్ చేసింది. దీనితో వారు ఎక్కడకు వెళ్లాలో తేల్చుకోలేకపోయారు. కేంద్ర హోంసెక్రటరీ రెండు రాష్ట్రాల ఛీఫ్ సెక్రటరీలతో నిర్వహించిన సమావేశంలో మేము వాదోపవాదాలు చేసుకోవడంతో వాతావరణం వేడెక్కింది.

ఉద్యోగులను వెనక్కు తీసుకోవాల్సిందిగా కేంద్రం లాంఛనంగా అభ్యర్థన చేసింది కాని తెలంగాణ ప్రభుత్వం పట్టించుకోలేదు. దీనితో ఉద్యోగులు కాలికి బలపం కట్టుకుని అందరి దగ్గరకూ తిరిగారు. హైకోర్టును ఆశ్రయించారు. వారి జీతాలను రెండు రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు కలిసి చెల్లించాలని హైకోర్టు తీర్పు చెప్పింది. కాని సుప్రీంకోర్టు ఈ ఆదేశాలను ప్రక్కన పెట్టి ఉద్యోగులను వెనక్కు తీసుకుని జీతాలు చెల్లించాల్సిందిగా తెలంగాణ ప్రభుత్వాన్ని ఆదేశించింది.

అప్పటికి షీలాభిడే నేతృత్వంలోని కమిటీ షెడ్యూలు 9లో ఉన్న వాణిజ్య సంస్థల అప్పులు, ఆస్తుల విభజన దాదాపు పూర్తి చేసింది. కాని సిబ్బంది విషయంలో తెలంగాణ ప్రభుత్వం అనుసరిస్తున్న వైఖరితో నేను అప్రమత్తమై ఈ విభజనను నిలిపి వేశాను. విభజన ఆస్తులు, అప్పులకు మాత్రమే పరిమితం కాదని, ఉద్యోగుల విభజనకు కూడా వర్తించాలని కోరుతూ కేంద్రానికి లేఖ రాశాను. సిబ్బంది విభజనకు మార్గదర్శకసూత్రాలను రూపొందించిన తర్వాతే ఆస్తులు, అప్పుల విభజన జరగాలని కోరాను. దీనితో సిబ్బంది విభజన పై అందరి దృష్టి సారించేలా చేశాను. రెండు రాష్ట్రాలకు అనువైన ఫార్ములా ప్రకారం సిబ్బంది విభజన సూచించాలని చెప్పాను. లేకపోతే అన్ని సంస్థల్లో మేము సమస్యలు ఎదుర్కోవాల్సి వచ్చేది.

వాణిజ్య సంస్థల విభజన ఆలస్యం కావడానికి మరో కారణం- కేంద్ర కార్యాలయం (హెడ్ క్వార్టర్స్ ) అన్న అంశంపై సరైన నిర్వచనంలేకపోవడం. కేంద్ర కార్యాలయం అంటే కేవలం కార్యాలయ భవనమా లేక దానితో సంబంధం ఉన్న ఇతర సౌకర్యాలు కూడా వస్తాయా అన్నది వివాదాంశమైంది. కేంద్ర కార్యాలయంతో అనుబంధంగా ఉన్న మిల్క్ ప్రాసెసింగ్ డైరీ, ఆర్టీసీ వర్క్ షాప్ లు కూడా కేంద్ర కార్యాలయం పరిధిలోకేవస్తాయని ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వం వాదించింది. కాని తెలంగాణ ప్రభుత్వం మాత్రం కేంద్ర కార్యాలయం అంటే ప్రధాన భవనమేనని పేర్కొంది. ఈ అంశం కూడా నేను పదవీ విరమణ చేసే నాటికి షెడ్యూల్డు 9 పరిధిలో ఉన్న సంస్థల విభజన పూర్తి కాకుండా అడ్డు తగిలింది.

జూన్ 2, 2014 నాటికి రాష్ట్రం ఏర్పడినప్పుడు రెండు రాష్ట్రాల్లో తాత్కాలికంగా మాత్రమే సిబ్బంది కేటాయింపు జరిగింది. సచివాలయం పరిధిలో కమీషనరేట్లలో, డైరెక్టరేట్లలో సిబ్బందిని తాత్కాలికంగా కేటాయించారు. ఆర్డీవోలు, డిప్యూటీ ఎస్. పిల విషయంలో కూడా ప్రభుత్వాలు సాఫీగా జరిగేందుకు తాత్కాలికంగా కేటాయింపులు జరిగాయి. అయితే అంతిమంగా సిబ్బంది కేటాయింపు మాత్రం కొన్ని మార్గదర్శక సూత్రాల ప్రకారం చేసే బాధ్యతను కమలనాథన్ కమిటీకి అప్పగించారు. రాష్ట్రం ఏర్పాటుకు ముందే రిటైర్డ్ సీనియర్ అధికారి కమలనాథన్ నేతృత్వంలో కమిటీ నియామకం జరిగింది. ఈ కమిటీలో రెండు రాష్ట్రాల ఛీఫ్ సెక్రటరీలు కాక, సిబ్బంది మంత్రిత్వ శాఖ కు చెందిన జాయింట్ సెక్రటరీ సభ్యులుగా ఉన్నారు.

తొలి దశలో సిబ్బంది విభజనకు కమిటీ మార్గదర్శక సూత్రాలను నిర్ణయించింది. సిబ్బంది విభజనలో కమల నాథన్ కు సహాయపడేందుకు తెలంగాణ ప్రభుత్వం ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖలో అదనపు కార్యదర్శి రామకృష్ణారావు, ఆంధ్రప్రదేశ్ తమ ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖలో పనిచేస్తున్న ఎల్. ప్రేమచంద్రారెడ్డిని నియమించాయి. స్థానికత (local candidate) ఆధారంగా విభజన జరగాలా, ప్రాంతీయత(nativity) ఆధారంగా విభజన జరగాలా అన్న ప్రశ్న తలెత్తింది. ప్రాంతీయత ద్వారా విభజన రాజ్యాంగబద్ధం కాదని, స్థానికత ఆధారంగా విభజన జరగాలని నేను ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వం తరఫున వాదించాను. పునర్వ్యవస్థీకరణ చట్టంలోనూ, రాష్ట్రపతి ఉత్తర్వులోనూ, స్థానిక అభ్యర్థి, స్థానిక ప్రాంతం గురించి ప్రస్తావించారని, విభజన తర్వాత కూడా పదేళ్ల పాటు స్థానికతను పరిగణనలోకి తీసుకోవాలని పేర్కొన్నారని నేను తెలిపాను. రెండు రాష్ట్రాల మధ్య సిబ్బంది విభజనకు దీన్నే ప్రాతిపదికగా పరిగణనలోకి తీసుకోవాలని మేము పట్టుబట్టాం. తొలుత తెలంగాణ ప్రభుత్వం ప్రాంతీయత ఆధారంగా విభజన జరగాలని స్పష్టం చేసినప్పటికీ స్థానికత ప్రాతిపదికగా విభజన జరిగేందుకు తర్వాత అంగీకరించింది. రెండు రాష్ట్రాలమధ్య ఏకాభిప్రాయం ఏర్పడితే కాని మేము నిర్ణయం తీసుకోబోమని కమలనాథన్ కమిటీ స్పష్టం చేసింది. చివరకు స్థానికతపై ఏకాభిప్రాయం కుదిరిన తర్వాత బండి ముందుకు కదిలింది.

మరో అంశం – రెండు రాష్ట్రాల మధ్య సిబ్బంది కేటాయించేటప్పుడు సిబ్బంది సంఖ్య ఎంత మేరకు ఉండాలన్నది. అది ఇప్పటికే భర్తీ అయిన పోస్టులకే వర్తిస్తుందా? లేక ఖాళీలను కూడా పరిగణనలోకి తీసుకోవాలా? అన్నది. భర్తీ అయిన పోస్టులకే వర్తించాలని ఆంధ్రప్రదేశ్ వాదించింది. ఖాళీ పోస్టుల్లో కొత్త వారినినియమించే విషయం సంబంధిత ప్రభుత్వాలకు వదిలివేయాలని తెలిపింది. ఆంధ్రప్రదేశ్ అభీష్టానికి వ్యతిరేకంగా విభజన జరిగింది కనుక అదనపు సిబ్బందితో ఏపీపై మరింత భారం మోపకూడదని వాదించింది. చివరకు ఈ విషయంపై రెండు రాష్ట్రాలు ఏకాభిప్రాయానికి వచ్చాయి. స్థూలంగా సిబ్బంది విభజన ప్రారంభమైంది. కాని కొన్ని చోట్ల ఉన్న పోస్టుల కంటే ఎక్కువ సిబ్బంది ఉంటే వారు తెలంగాణకు వెళ్లాల్సి వచ్చింది. దీనిపై తెలంగాణ ఉద్యోగుల సంఘం తీవ్ర ఆందోళన వ్యక్తం చేసింది.. విభజన వల్ల తమకు రావల్సిన ప్రమోషన్లు దక్కకుండా పోయాయని అభ్యంతరాలు తెలిపింది. కమల నాథన్ ఆంధ్రప్రదేశ్‌కు అనుకూలంగా ఉన్నారని వారు ఆరోపించారు. ఈ సమస్యను పరిష్కరించడం కమలనాథన్ కమిటీకి కత్తిమీద సాము అయింది.

అటెండర్ స్థాయి క్రింది పదవుల విషయంలో కేసిఆర్ ఒక ప్రకటన చేశారు. ‘క్రింది స్థాయిలో అధికంగా తెలంగాణ వారే ఉన్నారు. వారందర్నీ ఇక్కడే ఉంచుతా’మని ఆయన స్పష్టం చేశారు. ఏమైనా సిబ్బంది విభజన విషయంలో చాలా పురోగతి జరిగింది. నేను పదవీ విరమణ చేసే నాటికి సెక్రటేరియట్, డిపార్ట్ మెంట్ల సిబ్బంది విభజన దాదాపు పూర్తయింది. ఎల్ ప్రేమచంద్రారెడ్డి, రామకృష్ణారావు చేసిన నిర్విరామ కృషి వల్ల ఇది సాధ్యపడింది. డిప్యూటీ కలెక్టర్ల స్థాయిలో సీనియారిటీ అంశాలు, కోర్టు కేసుల వల్ల విభజన ఇంకా పూర్తి కావల్సి ఉన్నది. రాష్ట్రానికి కేటాయించిన బెటాలియన్ల విభజన కూడా నేను పదవీ విరమణ చేసే నాటికి పూర్తి కాలేదు. కాని కమల నాథన్ కమిటీ అవలంబిస్తున్న పనితీరు వల్ల అంతా సాఫీగా జరుగుతుందనే నమ్మకం నాకుంది.

షెడ్యూల్ 10 విషయంలో గట్టిగా పోరాడింది నా స్థాయిలోనే. అందుకు ప్రత్యేక టాస్క్ ఫోర్స్ ను ఏర్పాటు చేశాను. ఉన్నత విద్యామండలి పై సుప్రీంకోర్టులో కేసు వేసేందుకు నిర్ణయం తీసుకుని అడ్వకేట్ జనరల్ ను సంప్రదించాను. 

నా బ్యాచ్ అధికారి అయిన కేంద్ర హోంశాఖ కార్యదర్శి ఎల్. సి. గోయల్‌తో ఉన్న సాన్నిహిత్యం వల్ల ఆయన పదవిలో ఉన్న ఆరు నెలల కాలం రాష్ట్ర ప్రయోజనాలను కాపాడేందుకు శాయశక్తులా పోరాడాను. కేంద్ర హోం శాఖలో గట్టిగా పట్టు ఉన్న తెలంగాణ ప్రభుత్వ ప్రధాన కార్యదర్శి రాజీవ్ శర్మను కూడా ఆత్మరక్షణలో పడేలా చేయగలిగాను. కాని తర్వాత హోంశాఖ సెక్రటరీ మారి రాజీవ్ మహర్షి రావడంతో మళ్లీ పరిస్థితి మొదటికి వచ్చింది. ఆయన ఒక్క సమస్యను కూడా పరిష్కరించేందుకు సిద్ధపడలేదు. నేను ఎంత తిరిగినా పట్టించుకోలేదు.

ట్రాన్స్ కో, జెన్కో విభజన చాలా ముందుగా జరిగినప్పటికీ సిబ్బంది విభజన మాత్రం జరగలేదు. దాన్ని అవకాశంగా తీసుకుని ఆంధ్రా ప్రాంతీయత ఉన్నవారినందర్నీ తెలంగాణ ప్రభుత్వం రిలీవ్ చేసింది. ‘మీ చావు మీరు చావండి’ అన్న రీతిలో వ్యవహరించింది. నేను ట్రాన్స్ కో చైర్మన్, మేనేజింగ్ డైరెక్టర్ డి. ప్రభాకర్ రావును కలిశాను. ‘మీరు స్థానికత ఆధారంగా సిబ్బంది బదిలీని నిర్ణయించడం సరైంది కాని ప్రాంతీయత ఆధారంగా చేయడం సరైంది కాదు’ అని చెప్పాను. 

‘స్థానికత ఆధారంగా నిర్ణయిస్తే ఆంధ్రా వాళ్లే ఎక్కువ మంది కనపడతారు. దీని వల్ల యూనియన్‌నుంచి తీవ్ర సమస్యలు వస్తాయి. మీరు చెప్పినట్లు చేయడం సాధ్యపడదు’ అని ప్రభాకర్ రావు నిస్సహాయత వ్యక్తం చేశారు. 

‘అట్లా అయితే కోర్టులో తేల్చుకుంటాం.’ అని నేను స్పష్టీకరించాను. కోర్టులో కేసు వేయడమే కాక ఇంప్లీడ్ చేసుకొమ్మని రిలీవ్ అయిన ఉద్యోగులకు నా స్థాయిలో చెప్పాను.

ఒకరోజు అడిషనల్ హోం సెక్రటరీ ఎకె సింగ్ హైదరాబాద్ వచ్చారు. ఐటిసి కాకతీయ హోటల్ లో ఆయన సమక్షంలో జరిగిన సమావేశంలో ఆంధ్రప్రదేశ్, తెలంగాణ ప్రభుత్వ అధికారుల మధ్య గట్టి వాదనలు జరిగాయి. 

షెడ్యూలు 10 క్రింద వచ్చే 107 సంస్థల్లో అత్యధిక భాగం హైదరాబాద్‌లో ఉన్నాయని వాటిని రాష్ట్ర పునర్వ్యవస్థీకరణ చట్టం క్రింద రెండు రాష్ట్రాల మధ్య విభజించాలని నేను వాదించాను. రెండు రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలకూ ఈ సంస్థల సేవలు పొందే హక్కుందని చెప్పాను. రెండు రాష్ట్రాలకు చెందిన వనరులనుంచి షెడ్యూల్డు 10 సంస్థల్ని నెలకొల్పారని, కాని ఈ సంస్థల్లో ఉన్న ఏపీ ఉద్యోగుల పట్ల వివక్ష కొనసాగుతోందని తెలిపాను. ఈ సమస్యను సానుకూలంగా పరిష్కరించేంత వరకూ సంయుక్త యాజమాన్యం కొనసాగాలని చెప్పాను.

కాని తెలంగాణ ప్రభుత్వం అందుకు ఒప్పుకోలేదు. షెడ్యూల్డు 10లో ఉన్న సంస్థలన్నీ ఏ ప్రాంతంలో ఉంటే ఆ ప్రాంతానికే చెందుతాయని, కావాలంటే రెండు ప్రభుత్వాలు పరస్పర సమన్వయంతో వాటి సేవలను పొందవచ్చునని వాదించింది.

‘కృష్ణారావు అనవసరంగా భావోద్వేగానికి గురవుతారు, ఎక్కువ మాట్లాడతారు. చట్టం ఆయనకు అర్థం కాదు. సెక్షన్ 75 ప్రకారం షెడ్యూలు 10కి చెందిన సంస్థలు ఎక్కడుంటే అక్కడి వారికే చెందుతాయి. వాటి సౌకర్యాలను మాత్రమే పొందవచ్చు అని ఈ సెక్షన్ స్పష్టంగా చెప్పింది.’ అని రాజీవ్ శర్మ వ్యాఖ్యానించారు. రాజీవ్ శర్మ వాదనలో ఏదో లోపం ఉన్నదని నాకు తెలుసు. ఈ విషయంలో నాకు ఏపి పునర్వ్యవస్థీకరణను పర్యవేక్షిస్తున్న సెక్రటరీ ఎల్. ప్రేమచంద్రా రెడ్డి అద్భుతమైన స్పష్టత నిచ్చారు. అంతకుముందు అధికారులు ఈ విషయం పట్టించుకోలేదు. కాని ప్రేమచంద్రారెడ్డి ఇచ్చిన వివరణతో పరిస్థితి ఏపీకి సానుకూలంగా మారింది.

‘మీరు పార్ట్ VI చూడండి సార్..’ అని ప్రేమచంద్రారెడ్డి అన్నారు. సెక్షన్ 75 కేవలం సౌకర్యాల గురించే మాట్లాడింది కాని సంస్థల యాజమాన్యం గురించి మాట్లాడలేదు. ఆ స్పష్టత సెక్షన్ 64లోఉన్నదని ఆయన చెప్పారు. కాని పార్ట్ VI లోని సెక్షన్ 47 నుంచి సెక్షన్ 67 ప్రకారం ఆస్తులు, అప్పులను పరస్పర అంగీకారం ప్రకారం పంచుకోవాలని, లేకపోతే కేంద్ర ప్రభుత్వం కంప్ట్రోలర్ అండ్ ఆడిటర్ జనరల్ సలహాపై నిర్ణయం తీసుకుంటుందని పునర్వ్యవస్థీకరణ చట్టం స్పష్టం చేసింది.

ప్రత్యేకంగా సెక్షన్ 64 ప్రకారం పై సెక్షన్లలో పేర్కొనని ఆస్తులు, అప్పులు ఆంధ్ర రాష్ట్రానికి చెందుతాయి. ఆపై పరస్పర అవగాహనతో రెండు రాష్ట్రాలు పంచుకోవచ్చు. అలాంటి అవగాహన ఏర్పడకపోతే, కేంద్ర ప్రభుత్వం నిర్ణయించినట్లు పంచుకోవాల్సి ఉంటుంది. షెడ్యూలు 10 సంస్థల గురించి పార్ట్ VI లో ఎక్కడా పేర్కొనలేదు కనుక ఈసెక్షన్ వర్తిస్తుందని ప్రేమచంద్రారెడ్డి సూచించారు. దీనితో నేను ఢిల్లీకి వెళ్లి హోం సెక్రటరీ ఆర్. ఎల్. గోస్వామిని కలిశాను. చట్టంలోని పార్ట్-VI  సెక్షన్ - 64 ప్రకారం షెడ్యూల్ 10 క్రింద సంస్థలపై మాకు హక్కుంది సార్ అని చెప్పాను. 

‘ఎలా’ అని ఆయన అడిగారు. 

నేను పార్ట్ VI ను ఆయనకు చూపించి బలమైన లీగల్ పాయింట్ ఉన్నది అన్నాను. 

‘ఓహో లీగల్ పాయింట్ పట్టావా’ అని ఆయన నా వైపు ఆశ్చర్యకరంగా చూశారు. 

ఆ తర్వాత నేను కేంద్ర మంత్రి సుజనా చౌదరి వద్దకు వెళ్లాను. ‘అనిల్ గోస్వామితో నాకు సమస్య ఉన్నది సార్.. అతడిని మేనేజ్ చేయాలి’ అని చెప్పాను. 

ఏం చేశారో కాని అనిల్ గోస్వామి, ఆయన ఎక్కడో ఒక చోట కలుసుకున్నారు. ఆయన అక్కడ నుంచే నాకు ఫోన్ చేసి అనిల్ గోస్వామి తో మాట్లాడించారు. 

మీ ఛీఫ్ సెక్రటరీ మాట మాట్లాడితే ఏదో లీగల్ పాయింట్ పట్టుకుంటాడు. ఆయన చెప్పిన దానిపై లీగల్ విభాగానికి రెఫర్ చేస్తాను’ అని అంగీకరించారు.

ఏమైతేనేం న్యాయ విభాగం కూడా ఏపీకే మద్దతు పలికింది. లీగల్ అభిప్రాయం తెలిసినప్పటికీ తొలుత అడిషనల్ సెక్రటరీ ఎకె సింగ్ వివరణ ఇచ్చేందుకు ఉత్సుకత ప్రదర్శించలేదు. అయితే లోక్‌సభలో ఈ విషయం ప్రస్తావనకు వచ్చినప్పుడు అస్తులు, అప్పులు పరస్పర అంగీకారం పంచుకోవాలని, లేకపోతే కేంద్రం జోక్యం చేసుకుంటుందని కేంద్ర హోంశాఖ లోక్‌సభలో స్పష్టీకరించింది. అదే విషయం హోంమంత్రిత్వ శాఖ సుప్రీంకోర్టుకు స్పష్టం చేయడంతో తర్వాత కాలంలో ఏపీ ఉన్నత విద్యామండలి పై ఏపీకి సానుకూలంగా తీర్పు నిచ్చింది.

ఇది నేను, నాతో పాటు పనిచేసిన టీమ్ ముఖ్యంగా ప్రేమ చంద్రారెడ్డి సాధించిన విజయం అని చెప్పక తప్పదు. 

ఇక తెలంగాణ రాష్ట్ర విద్యుత్ సంస్థల్లో పనిచేస్తున్న 1250 ఏపీ ఉద్యోగుల విషయంలో కూడా నేను గట్టిగా పోరాడడంతో కేంద్ర హోం శాఖ కార్యదర్శి ఎల్. సి. గోయల్ ఢిల్లీలో అధికార స్థాయి సమావేశాన్ని నిర్వహించారు. ఈ సమావేశంలో నేను, రాజీవ్ శర్మ తోపాటు ఏపీ ఇంధన కార్యదర్శి అజయ్ జైన్, జెన్కో చైర్మన్, మేనేజింగ్ డైరెక్టర్ డి. ప్రభాకర్ రావు తదితరులు పాల్గొన్నారు. అప్పటికే మేము హైకోర్టుకు వెళ్లి ఉద్యోగులకు అనుకూలంగా తీర్పు తెచ్చుకున్నప్పటికీ తెలంగాణ ప్రభుత్వం అమలు చేయలేదు. ఉద్యోగులు అప్పటికే చాలా నెలలుగా జీతాలు లేకుండా ఉండిపోయారు.

ఈ విషయాన్ని కమిటీ ద్వారా పరిష్కరించుకుందామని తెలంగాణ ప్రభుత్వం సూచించింది. హైకోర్టు సానుకూలంగా తీర్పు ఇచ్చిన తర్వాత కమిటీ ఏర్పాటు చేయాల్సిన అవసరం లేదని నేను స్పష్టీకరించాను. కమల నాథన్ కమిటీ నిబంధనల ప్రకారమే వాణిజ్య సంస్థల ఉద్యోగులకు కూడా మార్గదర్శక సూత్రాలు రూపొందించి స్థానికత (local) ఆధారంగా నిర్ణయం తీసుకోవాలని కోరాను.

కాని తెలంగాణ ప్రభుత్వం అందుకు అంగీకరించలేదు. ‘అసలు ఏపీ ప్రభుత్వంతో మాట్లాడకుండా ఉద్యోగులను రిలీవ్ ఎందుకు చేశారు?’ అని గోయల్ తెలంగాణ ప్రతినిధి వర్గాన్ని నిలదీశారు. 

‘అయినా ఎప్పుడో వచ్చి సెటిలయిన వారికి ప్రాంతీయత నిర్ణయించి వెళ్లిపొమ్మంటున్నారంటే వారు చట్టం అమలులోకి వచ్చినప్పటినుంచి కాకుండా అంతకు ముందు కాలం నుంచి అమలు చేయడం అవుతుంది. అదెలా న్యాయం? ఇతర విషయాల్లో జరిగినట్లే ఈ విషయంలో కూడా స్థానికత ఆధారంగానే ఉద్యోగులను బదిలీ చేయాలి.’ అని నేను గట్టిగా వాదించాను.

రాజీవ్ శర్మ మాట్లాడలేదు కాని జెన్కో ఎండి మేనేజింగ్ డైరెక్టర్ ప్రభాకర్ రావుకు కోపం వచ్చింది. 

‘దిసీజ్ వన్ మోర్ ఎగ్జాంపుల్ ఆఫ్ ఎక్స్‌ప్లాయిటేషన్ ఆఫ్ తెలంగాణ ఇంటరెస్ట్ ’. ( ఇది తెలంగాణ ప్రయోజనాలను దెబ్బతీస్తున్నారనడానికి మరో ఒక ఉదాహరణ) అని ప్రభాకర్ రావు గట్టిగా అరిచారు. 

సమావేశంలో కేకలు వేయడంతో హోంసెక్రటరీ గోయల్ కు మరింత ఆగ్రహం వచ్చింది. ‘ఇదేమిటి ఇలా అరుస్తున్నారు. మీరు బయటకు వెళ్లండి.’ (యూ క్లియర్ అవుట్ ఆఫ్ ద మీటింగ్) అని చెప్పాడు. 

ప్రభాకర్ రావు తగ్గలేదు. అయితే ఏం నాకేంటి లెక్క అన్న ధోరణిలో ‘ఐ యామ్ నాట్ కేరింగ్’ అంటూ బయటకు వెళ్లిపోయారు.

ఏమైతేనేం ఉద్యోగుల తరఫున నేను నిలబడడం వల్ల హైకోర్టు వారికి జీతాలు చెల్లించమని తెలంగాణ ప్రభుత్వానికి ఆదేశాలు జారీ చేసింది. తర్వాత ఇరు రాష్ట్రాల మధ్య సానుకూలంగా చర్చలు జరిగి కొత్త పోస్టులు సృష్టించేందుకు అంగీకారం కుదిరిందని సమాచారం. ఎల్. సి. గోయల్ సమావేశంలో తెలంగాణ ప్రభుత్వ వైఖరి స్పష్టమైన తర్వాత నేను హైదరాబాద్ వచ్చి మొత్తం ప్రక్రియకు బ్రేక్ పెట్టకపోతే వాణిజ్య సంస్థల్లోనే కాదు, ప్రతి సంస్థలోనూ ఉద్యోగులను మెడపట్టి బయటకు గెంటేస్తారు అన్న అభిప్రాయానికివచ్చాను.

నేను ఢిల్లీ నుంచి రాగానే షెడ్యూల్ 9 సంస్థల విభజన, విలీనాన్ని పర్యవేక్షిస్తున్న షిలాభిడే కమిటీకి లేఖ రాశాను. జనాభా నిష్పత్తి ప్రకారం ఉద్యోగుల విభజన కానంతవరకూ ఆస్తులు, అప్పుల విభజనను నిలిపివేయాలని స్పష్టం చేశాను. ఆస్తులు, అప్పుల విభజనకు చెందిన సిఫారసులను వెనక్కి పంపమని అందరు సెక్రటరీలకు, ప్రిన్సిపల్ సెక్రటరీలకు సర్క్యులర్ జారీ చేశాను. షిలా భిడే కమిటీ అప్పటికే దాదాపు అన్ని సంస్థల ఆస్తులు, అప్పుల విభజనను పూర్తి చేసి ఏపీకి పంపింది. మాది తెలంగాణను విభజించగా మిగిలిన రాష్ట్రం కనుక తుది ఉత్తర్వులు ఆంధ్రప్రదేశే ఇవ్వాలి. అంతేకాక ఉద్యోగుల విభజన న్యాయసమ్మతంగా పూర్తి కానంతవరకూ ఆస్తులు, అప్పులవిభజన నిలిపివేయాల్సిందేనని కేంద్రానికి కూడా లేఖ సంధించాను.

కేంద్ర హోంసెక్రటరీ రాజీవ్ మహర్షి కి నాపై కోపం వచ్చింది. ‘మీ ఛీఫ్ సెక్రటరీ ఏకపక్షంగా నిర్ణయాలు తీసుకుంటున్నారు. మొత్తం ప్రాసెస్ ఆపమని మాకు ఉత్తరం రాసిపారేస్తాడు. ఎలా కుదురుతుంది.’ అని ఏపీ కి చెందిన నేతలు కలిసినప్పుడు వ్యాఖ్యానించారని నాకు తెలిసింది. ఆ తర్వాత షిలాభిడే నన్ను కలిశారు. ‘నీవు ఇంత మొండి పట్టు పట్టకు. అనధికారికంగా సిబ్బంది విభజనకు అవగాహనకు వస్తే మంచిది’ అని చెప్పారు. 

‘వాణిజ్య సంస్థల్లో ఒక ఫార్ములా లేకుండా వాళ్ల ఇష్టాన్ని బట్టి సిబ్బందిని విభజించి, ప్రాంతీయత ఆధారంగా బయటకు పొమ్మంటే వారిని ఏపీ ఎలా స్వీకరిస్తుంది? ఒక వేళ ఆర్థికభారం పెరిగి ఆ సంస్థ సిక్ అయితే ఆ నష్టాన్ని ఎవరు భరిస్తారు? మానవ వనరుల ఖర్చు భారాన్ని ఏపీయే తెలంగాణ కంటే ఎక్కువ భరించాలంటే ఎలా?’ అని నేను ఆమెపై వివిధ రకాలుగా ప్రశ్నల్ని కురిపించాను.

‘సిబ్బంది విషయంలో హేతుబద్ధత పాటించాలి. ప్రాంతీయత ప్రాతిపదిక కుదరదు, స్థానికతను ఆధారంగా తీసుకోవాలి’ అని చెప్పాను. నేను గట్టిగా పట్టుబట్టడం, మొత్తం ప్రాసెస్ ను ఆపివేయడంతో సమస్య ప్రాధాన్యత ముందుకు వచ్చింది. రొటీన్‌గా మిగిలిన షెడ్యూల్ 9 సంస్థల ఆస్తులు, అప్పులు పంపిణీ చేస్తూ సంస్థలను విభజించడానికి షీలా భిడే కమిటీ సిఫార్సుల మేరకు అంగీకరించి ప్రభుత్వం ఉత్తర్వులు జారీ చేసి ఉంటే, జెన్ కో, ట్రాన్స్ కో లాగా అన్ని షెడ్యూలు 9 సంస్థల లోని ఆంధ్రా ప్రాంత ఉద్యోగులను తెలంగాణ ప్రభుత్వం ప్రాంతీయత (nativity) ఆధారంగా రిలీవ్ చేసి పంపించి ఉండేది.

నేను పదవీ విరమణ అయ్యే నాటికి కొంత వాతావరణం చల్లబడిందనే చెప్పాలి. 

‘షెడ్యూల్ 10 సంస్థల విభజన విషయంలో సుప్రీంకోర్టులో గెలిచినా ఆ తీర్పు కేవలం ఉన్నత విద్యామండలి కే వర్తిస్తుందా? ఇతర సంస్థలకు కూడా వర్తిస్తుందా?’ అని ఏపీ రాష్ట్ర ప్రభుత్వం వివరణ కోరలేదు. ‘ఇది కేవలం ఉన్నత విద్యామండలికే వర్తిస్తుంది’ అని తెలంగాణ వాదించింది.

ఇప్పటివరకూ సంస్థల ఆస్తులు, అప్పులవిభజన డోలాయమానంగానే ఉన్నది. ఢిల్లీలోని ఏపీభవన్ తో సహా హైదరాబాద్‌లోని సంస్థలు తమవేనని తెలంగాణ ఇంకా వాదిస్తూనే ఉన్నది. ఈమేరకు జరుగుతున్న సమావేశాలు మొక్కుబడిగానే సాగుతున్నాయి.

రాష్ట్ర విభజన తర్వాత ఒక రోజు లేబర్ సెస్ నిధులు రు. వేయి కోట్ల మేరకు ఉన్నట్లు నా దృష్టికి వచ్చింది. ఆంధ్రా కేడర్ అధికారి మురళీ సాగర్ అప్పుడు లేబర్ అడిషనల్ కమిషనర్‌గా ఉన్నారు. చాలా విషయాల్లో జరిగినట్లు ఈ మొత్తం కూడా తమదేనని తెలంగాణ అధికారులు పూర్తిగా తీసుకునే అవకాశం ఉన్నట్లు నాకు అనిపించింది. అందుకే ఈ మొత్తాన్ని గతంలో అటవీ శాఖ మొత్తాన్ని బదిలీ చేసినట్లు మెల్లగా విజయవాడలో బ్యాంకుకు తరలించమని చెప్పాను. ఆ మొత్తాన్ని పూర్తిగా తీసుకునే ఉద్దేశం నాకు లేదు. కాని తెలంగాణతో చర్చలు జరిగినప్పడు ఇచ్చి పుచ్చుకునే విషయాల్లో దీన్నికూడా ఒక అంశం చేస్తే ఏపీకి ప్రయోజనం కలుగుతుందని అనుకున్నాను. చంద్రబాబు నాయుడు కూడా అప్పుడు అదే అభిప్రాయంతో ఉన్నారు. ‘సరే మొత్తం తరలించండి..’ అని ఆయన చెప్పారు. అక్టోబర్ లో మురళీ సాగర్ ను అడిగితే మొత్తం మార్చలేదు సార్, ఆంధ్రాకు రావల్సిన మొత్తాన్నే తరలించాను..’ అని చెప్పారు. ‘అరే, అలా చేశారేమిటి. మొత్తం తరలించినట్లు నేను సిఎంకు కూడా చెప్పాను. ఇప్పుడెట్లా’.. అని ప్రశ్నించాను
. 

కొంచెం సేపు ఆలోచించి ‘మిగతా మొత్తాన్ని కూడా తరలించవచ్చా..’ అని అడిగాను. 

‘ప్రయత్నిస్తాను సార్’ అని మురళీ సాగర్ చెప్పారు. ఈ విషయం నేను సిఎంకు చెప్పాను. ఆయన కూడా ‘అరే. మొత్తం తరలించామని చెప్పారు కదా..’ అని అడిగారు. సమాచార లోపంవల్ల మొత్తం తరలించలేదు. ‘ఇప్పుడు మార్చేందుకు ప్రయత్నిస్తాము’ అన్నాను. ‘ఇప్పటికైనా మించిపోయింది ఏముంది. అలాగే కానీండీ.’ అని చంద్రబాబు చెప్పారు.

మరుసటి రోజు మురళీ సాగర్ అదే విధంగా మొత్తం ఏపీకి తరలించేందుకు సన్నాహాలు చేస్తుంటే ఈ లోపు తెలంగాణ అధికారులకు తెలిసింది. వారంతా మురళీ సాగర్ చుట్టూ చేరి ఘెరావ్ చేసి గందరగోళం సృష్టించారు. ఈ విషయం కేసిఆర్ నోటీసుకు కూడా వెళ్లింది. ఆయన అగ్రహించాడు. 

‘మనం ఇలాంటి వాటిని సహించేది లేదు. పోలీసు కేసు బుక్ చేయండి..’ అని అధికారులను ఆదేశించారు. దీనితో అధికారులు అప్రమత్తం అయ్యారు.

మధ్యాహ్నం మూడు గంటలకు మురళీ సాగర్ నన్ను కలిసేందుకు వచ్చాడు. నన్ను కలిసి క్రిందకు దిగగానే పోలీసులు అతడిని తమతో తీసుకువెళ్లారు. ఈ విషయం వెంటనే నా దృష్టికి వచ్చింది. 

నేను డీజీపి మహేందర్ రెడ్డికి ఫోన్ చేశాను. ‘మీరు మా వాడిపై అధికారంగా కేసు బుక్ చేస్తున్నారా.. చేస్తే అది చాలా సీరియస్ అవుతుంది. ఆ అధికారి నా ఆదేశాల మేరకే విజయవాడకు సెస్ తరలించే ప్రయత్నం చేశారు. కనుక మీరు నా మీద కూడా కేసు పెట్టండి, ఇది సరైంది కాదు’ అని చెప్పాను. 

ఆ తర్వాత నేను వేరే ఏదో అంశంపై తెలంగాణ ఛీఫ్ సెక్రటరీ రాజీవ్ శర్మ వద్దకు వెళుతుంటే మహేందర్ రెడ్డి కూడా అక్కడకు వచ్చారు. రాజీవ్ శర్మ ముందే మేము విషయాన్ని చర్చించాం.

రాజీవ్ శర్మ చాలా కోపంగా కనిపించాడు. నాపై అగ్గిమీద గుగ్గిలమైపోయాడు. ‘మీనుంచి ఇది ఆశించలేదు..’ అని గట్టిగా అన్నాడు. నాకు నవ్వు వచ్చింది. సాధారణంగా నాకు ముక్కు మీద కోపం. దేన్నీ మనసులో ఉంచుకోను. రాజీవ్ శర్మ చాలా ప్రశాంతంగా ఉంటాడు. ఎంతటి కోపాన్నైనా అదుపులో పెట్టుకుంటాడు. ఈ సారి మాత్రం రాజీవ్ శర్మకు నేను కోపం తెప్పించాను.

‘మీరు చాలా విషయాల్లో మొత్తం మీదేనని చెప్పారు కదా.. ఈ సారి మేము అలా చేశాం. అయినా మేము మొత్తం తీసుకోవాలనుకోవడం లేదు. కాని మీకు తెలిసి రావాలని అలా చేసేందుకు ప్రయత్నించాం. మీతో చర్చించేటప్పుడు ఈ అంశం ఉపయోగపడుతుంది కదా.. అయినా డబ్బు ఇంకా ఇక్కడే ఉంది.’ అని చెప్పాను. 

‘అయినా అరెస్టు చేయడం సరైంది కాదు. కావాలంటే నన్ను అరెస్టుచేయొచ్చు. అది నా ఆదేశాలవల్లే జరిగింది.’ అన్నాను.

‘సార్. కేసిఆర్ నుంచి ఆదేశాలు వచ్చాయి. ఆయన కూడా కోపంతో ఉన్నారు. సార్. మమ్మల్ని ఇబ్బంది పెట్టకండి..’ అని మహేందర్ రెడ్డి బతిమిలాడారు. 

‘ఏమైనా సరే అతడిని వదిలిపెట్టండి..’ అని గట్టిగా చెప్పాను. 

ఆరోజు సాయంత్రం రవీంద్ర భారతిలో ఏదో కార్యక్రమానికి ముఖ్యమంత్రి చంద్రబాబునాయుడు వచ్చారు. అక్కడ నేను జరిగిన విషయాన్ని చెప్పాను. ఆయనకు కూడాఅప్పటికి విషయం తెలిసింది. ‘మనవాడిని పోలీసులు తీసుకెళ్ళారట కదా..’ అని అడిగాడు. 

‘ఛీఫ్ సెక్రటరీతో మాట్లాడాను. సాయంత్రానికి వదిలివేయవచ్చు’ అన్నాను. 

‘మీరేం చేసినా నేను మీకు మద్దతునిస్తాను..’ అని చెప్పారు.

సాయంత్రం 7 గంటలకు మురళీ సాగర్ ను కొంచెంసేపు ప్రశ్నించి వదిలిపెట్టారు.  ఎటువంటి అరెస్టు చేయలేదు.

కాని తెలంగాణ ప్రభుత్వం ఈ విషయం వదిలిపెట్టదలుచుకోలేదని నాకు అర్థం అయింది. పోలీసులు మరింత దర్యాప్తు చేయడం మొదలు పెట్టారు. మురళీ సాగర్ పై క్రిమినల్ కేసు పెట్టారు. ఆంధ్రా బ్యాంకు బ్రాంచ్ మేనేజర్ వద్దకు వెళ్లి ఆధారాలుసేకరించే ప్రయత్నం చేశారు. మురళీ సాగర్ ఇంటిపై కూడా దాడి చేసి సోదా నిర్వహించారు. 

వెంటనే గవర్నర్ స్పెషల్ సెక్రటరీ నిమ్మగడ్డ రమేశ్‌కుమార్‌కు ఫోన్ చేసి ‘ఇదేమీ బాగులేదు.. ఇది రెండు ప్రభుత్వాల మధ్య సమస్య. అధికారిని ఎందుకు వేధించాలి? నిధులు మా వద్ద పెట్టుకునే అధికారం ఉన్నది. ఏ బ్యాంకులో డబ్బు ఉంటేనేం.?’ అని అడిగాను.

సెక్రటరీ గవర్నర్‌తో మాట్లాడారు. ‘అలాంటిదేమీ జరగలేదని గవర్నర్ అంటున్నారు’ అని నాకు మళ్లీ ఫోన్ చేసి చెప్పాడు. 

‘ఏం జరగలేదని ఎలా అంటారు? అక్కడ క్రిమినల్ కేసు పెడితే. మీ వద్దకు ఆంధ్రా బ్యాంకు మేనేజర్ ను పంపాలా?’ అని అడిగాను. 

గవర్నర్‌గారు మహేందర్ రెడ్డి చెప్పింది నమ్మారు. కాని ఆయన మళ్లీ ఆరా తీసి విషయం తెలుసుకున్నారు. మహేందర్ రెడ్డిని పిలిచి అలాంటి కేసులేవీపెట్టవద్దని గట్టిగా చెప్పారు. 

సరైన సమయంలో నేను తీసుకున్న చర్యల వల్ల అధికారిని కాపాడగలిగాను. 

అధికారులతో అర్ధరాత్రి వరకూ సమావేశం ఏర్పాటు చేసి తెలంగాణను కౌంటర్ చేసేందుకు తగిన వ్యూహ రచన చేశాను. 

తర్వాత నేను గవర్నర్ వద్దకు స్వయంగా వెళ్లాను. అప్పటికే రాజీవ్ శర్మ వచ్చి ఆయనను కలుసుకున్నారు. నేను కలుసుకునేసరికి గవర్నర్ నాపై మండిపడ్డారు. ‘అసలెందుకు నిధులు తరలించారు.. ఎవర్నడిగారు?’ అని ఆగ్రహించారు. 

నాకు కోపం వచ్చింది. ‘సార్. చెప్పిన మాటలు విని మీరు నామీద ఎగురుతున్నారు. మీరు ఈవిషయంలో ఇప్పటికే మనసులో అభిప్రాయం ఏర్పర్చుకుని ఉంటే ఇక నేను మాట్లాడి చేసేదేముంది.. వెళతాను’ అని లేచాను. గవర్నర్ తగ్గారు. 

‘నో. నో. కూర్చోండి’ అని, ‘చెప్పండి’. అని అడిగారు. 

నేను అన్నీ వివరంగా చెప్పాను. తెలంగాణ అన్నీ మావే అనడం, గతంలో జరిగిన దృష్టాంతాలు వివరించి వాస్తవాలు చెప్పాను. దీనితో గవర్నర్ తగ్గి ‘మీరు చెప్పింది కూడా సరైనదే..’ అని అన్నారు.

ఆ తర్వాత ఈవిషయం కేంద్ర కేబినెట్ సెక్రటరీ అజిత్ సేథ్ తో మాట్లాడేందుకు నేను నవంబర్ 7న ఢిల్లీకి వెళ్లాను. కాని ఇక్కడ కూడా రాజీవ్ శర్మ నాకంటే ముందే వెళ్లి ఆయనను కలిసి ఏపీపై ఫిర్యాదు చేశాడు. 

‘ఇది చాలా చిన్న అంశం అయినా ఏ బ్యాంకులో ఉంటే ఏమిటి?ఎందుకు తరలించాల్సి వచ్చింది.’ అని కేబినెట్ సెక్రటరీ అన్నాడు. నేను ఆయనకు అన్నీ వివరించాను. 

తర్వాత మురళీ సాగర్ ను ఒక సందర్భంలో నేను సిఎంకు పరిచయం చేశాను. ‘ఇతడికి మనం మంచి పోస్టింగ్ ఇవ్వాలి సార్ గట్టిగా నిలబడ్డాడు.’ అని చెప్పాను. సిఎం సరేనన్నారు.

కమలనాథన్ కమిటీ అధికారుల విభజన చేసినప్పుడు మురళీ సాగర్‌ను తెలంగాణకు కేటాయించారు.. 

అయినా నేను ఊరుకోలేదు. ‘మనం ఆంధ్రాలో ప్రత్యేక పోస్టు ఏర్పర్చి ఇతడిని అక్కడకు తీసుకుందాం..’ అని చెప్పాను. ఆ విషయం అధికారిక సమావేశంలో కూడా రికార్డు చేశాను. కేంద్రానికి అభ్యర్థన పంపాను. నేను పదవీ విరమణ చేసే వరకూ అతడికి ఆంధ్రాలో పోస్టింగ్ రాలేదు. ఆ తర్వాత కూడా ఊరుకోకుండా నా తర్వాత ఛీఫ్ సెక్రటరీ అయిన టక్కర్‌కు కూడా విషయం చెప్పి మురళీ సాగర్ ను ఆంధ్రాకు తీసుకువచ్చే విషయం చూడాల్సిందిగా కోరాను. సమయం దొరికినప్పుడల్లా టక్కర్‌తో మాట్లాడేవాడిని. 

చివరకు కేంద్ర ప్రభుత్వం మురళీసాగర్‌ను ఆంధ్రప్రదేశ్‌కు కేటాయించడానికి ఆగస్టు 2017లో ఒప్పుకున్నది. ఆగష్టు 2017లో ఆంధ్ర కేడర్‌లో చేరి సెప్టెంబర్ 2017లో మురళీసాగర్ రిటైర్ అయినాడు.

ఇకపై విభజన అంశాలలో ప్రస్తుత పురోగతి ఈ క్రింది విధంగా ఉంది.

ప్రభుత్వశాఖలో ఉన్న సిబ్బందిని పూర్తిగా తెలంగాణ ఆంధ్ర రాష్ట్రాలకు కేటాయించారు. ఒక్క డిప్యూటీ సూపరింటెండెంట్ ఆఫ్ పోలీసు, ఎడిషనల్ సూపరింటెండెంట్ ఆఫ్ పోలీసు, ఎక్సైస్ సూపరిండెంటెంట్ కేడర్‌లు మాత్రం ఇంకా విభజింపబడలేదు. దీనికి కారణం సీనియారిటీ అంశంపై స్టే ఉండటమే. మిగిలిన అన్ని ప్రభుత్వ పోస్టుల ఉద్యోగుల విభజన జరిగింది. కమలనాథన్ కమిటీ కాలపరిమితి ముగిసింది.

ఇక షెడ్యులు 9 సంస్థలు మొత్తం 91 ఉండగా (89+2) 41 సంస్థల విభజన ఆంధ్రప్రదేశ్ అంగీకరించినా తెలంగాణ ఇంకా అంగీకారం తెలుపలేదు. అందుకని లాంఛనంగా విభజన జరగలేదు కాని అనధికారికంగా ప్రత్యేకంగా పనిచేస్తూ ఉన్నారు. న్యాయపర విభజన పూర్తికాలేదు. షీలాభిడే కమిటీ ఆ పనిమీద ఉన్నది. ఇక షెడ్యూలు 10 సంస్థల విషయంలో కేవలం 10% సంస్థల విభజన పరస్పర అవగాహనతో జరిగింది. సుప్రీంకోర్టు తీర్పు ఆంధ్రప్రదేశ్‌కు అనుకూలంగా వచ్చిన కేంద్రప్రభుత్వ నోటిఫికేషన్ దాని కనుగుణంగా లేదని ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వం కోర్టులో కేసు వేసింది. అది తేలవలసి ఉంది.